Người đi bộ qua đường nơi không có vạch sơn, biển báo. Ảnh: Thanh Hà
Theo quy định mới của Bộ luật Hình sự 2015 (có hiệu lực từ
ngày 1/1/2018) về tội Vi phạm
quy định về tham gia giao thông đường bộ (Điều 260), chủ thể
tội phạm không còn bó hẹp
trong phạm vi những người sử dụng phương tiện tham gia giao
thông đường bộ, mà được
mở rộng ra thành "người tham gia giao thông đường bộ".
Như vậy, phạm vi người nào
tham gia giao thông đường bộ bao gồm cả phạm vi là người đi bộ.
Khoản 3 điều 260 nêu rõ phạm tội thuộc một trong các trường hợp
làm chết 3 người trở
lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người
với tỷ lệ tổn thương cơ
thể của mỗi người 61% trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của 03
người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người
này 201% trở lên; Gây thiệt
hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên” thì bị phạt tù từ
07 năm đến 15 năm.
Trước đó, đầu năm 2016, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT –
PC67) Hà Nội đã triển khai
kế hoạch tăng cường xử lý vi phạm giao thông với người đi bộ.
Người vi phạm sẽ bị lực
lượng CSGT các Đội chốt trực phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ
50.000 – 120.000 đồng. Tuy
nhiên, theo ghi nhận của PV, hiện nay tại nhiều tuyến đường ở
Thủ đô vẫn nhan nhản tình
trạng người đi bộ vi phạm giao thông như tuyến đường Giải
Phóng, Chùa Bộc, Tây Sơn,…
nơi có hàng rào sắt cao hơn 1m ngăn cách ở giữa dải phân cách
nhưng một số người vẫn
cố tình trèo sang đường. Tại các tuyến đường Phạm Hùng, Nguyễn
Xiển, Cầu Diễn,…
được triển khai xây dựng hầm dành cho người đi bộ nhưng nhiều
người vẫn thờ ơ không đi
qua do phải đi bộ xa hơn.
Theo luật sư Xuân Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), trước đây,
tại điều 202 Bộ Luật hình
sự (BLHS) 1999, sửa đổi bổ sung 2009 về “Tội vi phạm quy định
về điều khiển phương tiện
giao thông đường bộ”, chủ thể phạm tội được quy định: “Người
nào điều khiển phương tiện
giao thông đường bộ mà vi phạm”. Vậy, chủ thể phạm tội chỉ là
chủ phương tiện, người
điều khiển.
Tuy nhiên tại Điều 260 BLHS năm 2015, chủ thể được quy định
là “người nào tham gia
giao thông đường bộ mà vi phạm quy định”, như vậy chủ thể phạm
tội được mở rộng tối
đa. "Đó là bất cứ ai tham gia giao thông đường bộ
không chỉ có chủ phương tiện tham gia
giao thông mới có thể gây tai nạn. Không thể cứ tình trạng,
người đi bộ thì vô can, người
điều khiển mới có tội” – luật sư Cường nói.
Còn luật sư Trần Tuấn Anh – Giám đốc Cty Luật Minh Bạch cho rằng,
hậu quả của hành vi
vi phạm khi tham gia giao thông của người tham gia giao thông
đều xuất phát từ lỗi vô ý,
ngoài mong muốn của người vi phạm. "Do vậy, việc trừng
phạt phải cân nhắc để phù hợp
với các tình tiết thực tế của vụ việc. Tôi cho rằng với mức
hình phạt cao nhất của tội danh
này là 15 năm tù tương ứng với tội phạm rất nghiêm trọng đã đảm
bảo tính răn đe đối với
những trường hợp tham gia giao thông gây hậu quả đặc biệt
nghiêm trọng.
Đặc biệt, hình phạt trong luật hình sự thì chủ yếu là mang
tính chất răn đe, cảm hóa là
chính chứ không nhằm trừng phạt người phạm tội. Cho nên, dù mức
hình phạt quy định
chung là như vậy nhưng trong những vụ án cụ thể thì việc áp dụng
còn phải căn cứ vào
nhiều tình tiết khác như tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách
nhiệm hình sự” – luật sư Tuấn
Anh nói.
Trong khi đó, chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy cho rằng,
mức hình phạt lên tới 15
năm tù là quá nặng (đối với chủ thể là người đi bộ) và không
hợp lý với thực tiễn hiện nay
khi hạ tầng giao thông của chúng ta đang yếu kém “hè không
thoáng, đường không thông”.
“Ngay bản thân là người làm giao thông, nhiều đoạn đường tôi
không tìm được chỗ có
vạch vôi đi qua hay phải đi bộ thêm cả đoạn đường dài mới qua
đường được. Việc này dẫn
đến người dân bức xúc mới vi phạm giao thông” – ông Thủy nói.
Cũng theo ông Thủy, ở các nước như Nhật Bản người đi bộ muốn
qua đường phải có tín
hiệu dành riêng. Khi người đi bộ qua đường, các phương tiện
như ô tô, xe máy phải dừng
lại nhường đường. "Còn ở nước ta hiện nay, nhiều chỗ
người đi bộ qua đường thì ô tô, xe
máy vẫn lao vù vù. Điều này cho thấy tổ chức giao thông và hạ
tầng đều yếu kém nên không thể phạt người đi bộ quá nặng như vậy được.
Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ, nguyên Tổ trưởng xử lý vi phạm Đội
CSGT số 1 (Công an Hà
Nội) cho rằng, việc xử phạt người đi bộ gây tai nạn ở đây được
nhìn nhận một cách tổng
thể ở nhiều nơi, nhiều khu vực khác nhau. Tuy nhiên, ngoài mức
xử phạt thì cần phải tuyên
truyền nâng cao ý thức của người dân tham gia giao thông
tránh xảy ra tai nạn đáng tiếc.
“Tôi lấy ví dụ người dân ở khu vực ngoại thành nơi có tuyến
đường cao tốc đi qua, mặc dù
có biển cấm nhưng họ vẫn leo qua rào sang đường bất chấp sự
nguy hiểm. Nếu các
phương tiện như ô tô đang di chuyển với tốc độ cao không kịp
xử lý sẽ dẫn đến hậu quả rất
nghiêm trọng. Tương tự, người dân trong khu đô thị cũng thường
xuyên băng qua đường
tại những nơi không có biển báo, vạch kẻ đường dành cho người
đi bộ. Việc này một phần
do họ không hiểu luật và ý thức chấp hành của họ rất
kém nên cố tình vi phạm” – thượng tá Quỹ nói.
Theo thống kê, năm 2015, Hà Nội xảy ra 1.696 vụ tai nạn giao
thông (TNGT), trong đó
TNGT liên quan đến người đi bộ xảy ra 112 vụ, TNGT do người
đi bộ gây ra xảy ra 33 vụ.
THANH HÀ